Rzym był pierwszą stolicą, którą 4 czerwca 1944 roku wyzwolono spod okupacji nazistowskich Niemiec. Zyskał on miano otwartego miasta, co oznaczało, że mógł zostać przejęty bez żadnej walki. Była to długo wyczekiwana ulga po ciężkich walkach o Monte Cassino.

11 maja 1944 roku alianci rozpoczęli operację Diadem, której celem było przekroczenie Linii Gustawa i otwarcie drogi do Rzymu. Realizacja tego celu przypadła brytyjskiej 8 Armii (włączając dywizjony polskie, kanadyjskie oraz Republiki Południowej Afryki) i Armii Północnej Stanów Zjednoczonych (włączając cztery dywizjony francuskie). Po kilku atakach Albert Kesselring, niemiecki dowódca, podjął 25 maja decyzję o porzuceniu obrony Linii Gustawa, otwierając drogę dla alianckiego natarcia.

Przejęcie Rzymu było niezwykle istotne dla aliantów. Liczono na to, że przejęcie włoskiej stolicy odciągnie niemieckie wojska od Francji i zbliżającego się lądowania w Normandii. Ponadto przejęcie Rzymu miałoby olbrzymią wartość propagandową.

Prezydent Roosevelt dał natomiast do zrozumienia, że Rzym miał zostać przejęty przez wojsko amerykańskie. Działający na miejscu amerykański dowódca, generał Clark, złamał zatem postanowienia brytyjskiego generała Alexandra dotyczące przełamania niemieckiej linii odwrotu i nakazał swoim wojskom przejęcie miasta. Wskutek tej decyzji niemiecka 10 Armia uniknęła pojmania i mogła kontynuować obronę na północy Włoch.

Zanim doszło do przejęcia Rzymu, włoskie wojska walczące w sprzymierzeniu z wojskami alianckimi zostały odesłane na front nad Adriatykiem, aby nie mogły uczestniczyć w wyzwoleniu swojej stolicy. Paradoksalnie, informacje o przejęciu Rzymu zaledwie dwa dni później przyćmiło lądowanie w Normandii.