Nie licząc alianckich nalotów pod koniec działań wojennych, druga wojna światowa nie dotknęła Gdańska w znacznym stopniu. Jednakże, do końca 1944 r. do miasta dotarło ponad milion uciekinierów z Prus Wschodnich z nadzieją, że uciekną przed Armią Sowiecką. W ostatecznej bitwie Gdańsk uległ niemal całkowitej zagładzie.

Nie licząc alianckich nalotów pod koniec działań wojennych, druga wojna światowa nie dotknęła Gdańska w znacznym stopniu. Jednakże, do końca 1944 r. do miasta dotarło ponad milion uciekinierów z Prus Wschodnich z nadzieją, że uciekną przed Armią Sowiecką. Do stycznia 1945 r. władze niemieckie nie pozwalały mieszkańcom Gdańska opuszczać miasta, a wówczas większość dróg ucieczki było już zatłoczonych. Wiele osób zdecydowało się na ewakuację morzem. Próba ucieczki przez Bałtyk często kończyła się fatalnie, jak to miało miejsce szczególnie dla ponad 9.000 pasażerów, którzy utonęli, kiedy MS Wilhelm Gustloff został zatopiony przez sowiecką łódź podwodną.

Nawet w wyraźnie beznadziejnej sytuacji niemiecki aparat terroru nie zaprzestał swych makabrycznych działań. Dziesiątki dezerterów wieszano publicznie w centrum miasta.

Kiedy Armia Sowiecka dotarła do Gdańska, bombardowanie i ostrzał artyleryjski ciągnęły się przez wiele dni. Znaczna część centrum miasta spłonęła. Żołnierze Armii Czerwonej często traktowali kobiety jak łupy wojenne. Gwałty, plądrowanie i bezsensowne niszczenie było na porządku dziennym.

Przed wojną Gdańsk (Danzig) miał 250.000 mieszkańców: Niemców, Polaków i Żydów. Do czerwca 1945 r. w mieście pozostało około 124.000 Niemców. Większość wypędzono, a ich miejsce zajęli Polacy.

W miarę zasiedlania i odbudowywania zrujnowanych dzielnic miasta, wielokulturowy i wielonarodowy Gdańsk (Danzig) zmienił się w czysto polski Gdańsk. O ile lata dominacji niemieckiej zatarły wiele śladów polskiej kultury, o tyle nowe władze polskie przyjęły antyniemiecką politykę niszcząc miejsca dziedzictwa niemieckiego takie jak cmentarze i wymazując inne ślady niemieckiego istnienia sprzed 1945 r.