„Za naszą i waszą wolność” – głosi napis w językach: polskim, francuskim i flamandzkim, wyryty na ścianie pamięci, zwieńczonej ponad 6-metrowym krzyżem. Znajduje się ona na największym polskim cmentarzu w Belgii. Ci, którzy tam leżą, o to właśnie walczyli.

Prosta żelazna brama. Po obu stronach biegnącej za nią alei, równe rzędy białych mogił. Dokładnie 255 krzyży oraz 2 tablice z wyrytą Gwiazdą Dawida. Tak wygląda Polski Cmentarz Wojenny na peryferiach niewielkiej miejscowości Lommel w Limburgii. Powstał w 1946 roku z inicjatywy władz brytyjskich, dla polskich żołnierzy, poległych podczas wyzwalania Belgii spod niemieckiej okupacji. Przenoszono tu szczątki ekshumowane w różnych częściach kraju. Nie wszystkie jednak. Rada miasta Tielt zaprotestowała i nie oddała „bohaterów, którzy stali się relikwią miasta”. Pozostali na miejscowym cmentarzu. Mimo to nazwę Tielt umieszczono wśród nazw innych miejscowości na znajdującej się w centralnej części cmentarza ścianie pamięci. Takie miejsca, jak: Ieper, Gent, Stekene, Roesllare, Merksplas i wiele innych – znaczą szlak bojowy żołnierzy, którzy spoczęli na cmentarzu. Obok widnieją emblematy ich macierzystych jednostek – 1 Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka oraz Dywizjonów 302, 308 i 317 Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Najmłodsi żołnierze mieli po 18 lat. Ich ofiarę symbolizuje marmurowa rzeźba z 1959 roku, przedstawiająca kobietę z wieńcem laurowym – autorstwa Mariana Wnuka.

Co roku we wrześnium w Lommel odbywają się uroczystości ku czci tych, którzy brali udział w wyzwalaniu Francji, Belgi i Holandii, marząc o wolnej Polsce. Jak powiedział ich dowódca generał Maczek: „Żołnierz polski bije się za wolność wielu narodów, ale umiera tylko dla Polski”.

Projekt został zrealizowany dzięki współpracy z Instytutem Polskim w Brukseli