Het verhaal van Petronela Brywczyńska toont aan dat niemand veilig was tijdens de oorlog. Petronela’s vader, een Poolse boer, werd gevangen genomen tijdens de verdediging van zijn land. Na vele omzwervingen belandde de familie Brywczyńska in het concentratiekamp van Stutthof. Maar ze hadden geluk: ze leden, maar overleefden.
Toen Petronela Brywczyńska drie jaar oud was, nam haar vader deel aan de verdediging van Polen tijdens de Duitse invasie. Na de capitulatie werd hij krijgsgevangene en moest werken als dwangarbeider op een Duitse boerderij nabij Allenstein (Olsztyn). Na een paar jaar slaagde hij erin om zijn familie daar te herenigen.
In januari 1945 rukte het Sovjet-leger op en vluchtte de familie met de Duitse landeigenaar naar Königsberg (Kaliningrad) en Pillau (Baltijsk). Samen met duizenden andere Duitse vluchtelingen staken ze de bevroren lagune van de Vistula over. Terwijl de Duitsers verder naar het westen trokken, dook Petronela’s familie onder in de bossen. Daar bleven ze een aantal weken in de strenge kou, maar hun hoop op bevrijding kwam niet uit. In plaats daarvan werden ze ontdekt door Duitse soldaten en gedeporteerd naar Stutthof.
Petronela herinnert zich nog de verschrikkingen van het laatste jaar van de oorlog: brandstichting van het ‘Joodse kamp’ van Stutthof door de SS, luchtaanvallen, de ziekte van haar moeder (tyfus) en het beklemmende gebrek aan hulp. Haar familie overleefde dankzij de kracht en vindingrijkheid van haar vader. Na zes weken kwam het Sovjet-Leger aan in het kamp. Petronela verliet het kamp op een trolley, ondervoed en niet in staat om te lopen. Op dezelfde dag trok de familie naar het zuiden. Ze gingen naar een huis op het platteland, waar Petronela nog altijd woont.
